Μια Εισαγωγή στην Επιστημονική Φαντασία,
του Λ. ΡΟΝ ΧΑΜΠΑΡΝΤ
(συνέχεια)

Όταν η επιστημονική φαντασία αναμιγνύεται με την απλή φαντασία, τότε δεν υπάρχει ένα καθαρό είδος. Αυτά τα δύο, για έναν επαγγελματία, είναι ξεχωριστά είδη. Παρατηρώ σήμερα ότι υπάρχει μια τάση ανάμειξής τους και μιας μετέπειτα δικαιολόγησης του αποτελέσματος αποκαλώντας το «επινοητική φαντασία». Στην πραγματικότητα, δεν αναμειγνύονται ικανοποιητικά: η επιστημονική φαντασία, για να είναι αξιόπιστη, πρέπει να βασίζεται, μέχρι ενός σημείου στην αληθοφάνεια· η απλή φαντασία δε θέτει καθόλου περιορισμούς. Η συγγραφή επιστημονικής φαντασίας απαιτεί φροντίδα από πλευράς του συγγραφέα· η συγγραφή απλής φαντασίας είναι πράγμα τόσο εύκολο, σαν παιχνιδάκι. (Στην απλή φαντασία, κάποιος δεν κρατάει σπαθί στο χέρι του· το σπαθί εμφανίζεται στο χέρι του μ’ ένα μπαμ, ως δια μαγείας.) Αυτό δε σημαίνει ότι το ένα είδος είναι καλύτερο από το άλλο. Είναι απλώς πολύ πολύ διαφορετικά είδη από την άποψη του επαγγελματία.

Αλλά υπάρχει και κάτι περισσότερο: η επιστημονική φαντασία, ιδίως στη Χρυσή Εποχή της, είχε μια αποστολή. Δεν μπορώ, βέβαια, να μιλήσω εκ μέρους των φίλων μου εκείνης της περιόδου. Αλλά, από τον Κάμπελ και από «την ώρα που σκοτώναμε» κουβεντιάζοντας με άλλους συγγραφείς της εποχής, αποκτούσε κανείς την πολύ εύλογη εντύπωση ότι υποστηρίζαμε ενθουσιωδώς το ταξίδι του ανθρώπου στ’ αστέρια.

Στην αρχή εκείνης της εποχής, η επιστημονική φαντασία θεωρούνταν ως ένα είδος υιοθετημένο παραπαίδι στον κόσμο της λογοτεχνίας. Το χειρότερο όμως είναι ότι η ίδια η επιστήμη δεν λάμβανε την προσοχή ή τις επιχορηγήσεις ή τα κυβερνητικά κονδύλια που θα έπρεπε να είχε λάβει. Πρέπει να υπάρχει πολύ ενδιαφέρον από τον κόσμο, καθώς και ζήτηση, πριν οι πολιτικοί πληρώσουν τα χρήματα που χρειάζονται για να προωθήσουν κάτι.

Οι ομάδα των συγγραφέων του Κάμπελ ήταν άπιαστοι. Μεταξύ τους υπήρχαν κορυφαία ονόματα. Αυτοί βελτίωσαν τη λογοτεχνική ποιότητα του είδους. Και αυτοί ξεκίνησαν την έκρηξη της ευρύτερης δημοτικότητας του είδους.

«...η επιστημονική φαντασία, για να είναι αξιόπιστη, πρέπει να βασίζεται, μέχρι ενός σημείου στην αληθοφάνεια· η απλή φαντασία δε θέτει καθόλου περιορισμούς».

Ένα χρόνο περίπου μετά από την αρχή της Χρυσής Εποχής, θυμάμαι ότι πήγα σε ένα επιστημονικό τμήμα ενός μεγάλου πανεπιστημίου. Ήθελα κάποια δεδομένα για την κυτταρολογία για τις δικές μου σοβαρές έρευνες. Με υποδέχθηκαν ευγενικά και καθώς μου έδιναν τις σχετικές παραπομπές, παρατήρησα ότι η αίθουσα σιγά σιγά γέμιζε. Και όχι με σπουδαστές, αλλά με καθηγητές και κοσμήτορες. Είχε κυκλοφορήσει στα γραφεία το ποιος είχε έρθει στο τμήμα βιολογίας, και πριν καλά καλά το καταλάβω, αντάλλασσα χειραψίες με άτομα που τα πρόσωπά τους έλαμπαν. Και τι ήθελαν να μάθουν; Ποια ήταν η γνώμη μου για την τάδε ή τη δείνα ιστορία. Και μήπως είχα δει τον τάδε ή τον δείνα συγγραφέα πρόσφατα. Ή πώς ήταν ο Κάμπελ.

Αυτοί είχαν τη δική τους λογοτεχνία! Την επιστημονική φαντασία!

Και ήταν περήφανοι γι’ αυτό!

Για λίγο καιρό, πριν και μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, είχα μια μάλλον μόνιμη σχέση με τη νέα εποχή των επιστημόνων, τα παιδιά που έφτιαξαν τη βόμβα, οι οποίοι είχαν αρχίσει να αντιλαμβάνονται την ιδέα των πυραύλων. Ήταν όλοι τους λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας. Και πολλοί από τους καλύτερους επιστήμονες που υπήρχαν έγραφαν επίσης επιστημονική φαντασία ως πάρεργο.

Το 1945 συμμετείχα σε μια συνάντηση παλιών επιστημόνων και φίλων της επιστημονικής φαντασίας. Η συνάντηση έγινε στο σπίτι του αγαπητού μου φίλου, του ασύγκριτου Μπομπ Χαϊνλάιν. Ξέρετε για ποιο πράγμα θα μιλούσαν; Πώς να στείλουν τον άνθρωπο στο διάστημα αρκετά σύντομα, έτσι ώστε να του αποσπάσουν την προσοχή και να μην κάνει άλλους πολέμους στη Γη. Κι αυτοί ήταν οι τύποι που εισακούονταν από την κυβέρνηση και είχαν την εξουσία να το κάνουν! Πλησιάζουμε να το πετύχουμε. Οι επιστήμονες έστειλαν τον άνθρωπο στο διάστημα και μάλιστα έκαναν ακόμα και τους Ρώσους να συνεργαστούν για λίγο.

Κανείς δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει μια απλοϊκή ζωή πιστεύοντας ότι τα πάντα συμβαίνουν τυχαία, ότι τα γεγονότα ακολουθούν απλώς άλλα γεγονότα, ότι υπάρχει μια φυσική τάξη των πραγμάτων και ότι όλα θα εξελιχθούν σωστά με κάποιον τρόπο. Αυτό δεν είναι επιστήμη. Αυτό είναι μοίρα, κισμέτ, και είμαστε πίσω στον κόσμο της φαντασίας. Οχι, τα πράγματα όντως σχεδιάζονται. Η Χρυσή Εποχή της επιστημονικής φαντασίας που ξεκίνησε με τον Κάμπελ και το Εκπληκτική Επιστημονική Φαντασία συγκέντρωσε αρκετό ενδιαφέρον του κόσμου και των αναγνωστών, που βοήθησαν τελικά στο να ωθήσουν τον άνθρωπο στο διάστημα. Σήμερα, ακούτε κορυφαίους επιστήμονες να μιλούν με τον τρόπο που εμείς μιλούσαμε στις κουβεντούλες μας τόσο καιρό πριν.

«Η Χρυσή Εποχή της επιστημονικής φαντασίας που ξεκίνησε με τον Κάμπελ και το Εκπληκτική Επιστημονική Φαντασία συγκέντρωσε αρκετό ενδιαφέρον του κόσμου και των αναγνωστών, που βοήθησαν τελικά στο να ωθήσουν τον άνθρωπο στο διάστημα».

Ο Κάμπελ πέτυχε το στόχο με τον οποίο είχε ξεκινήσει. Για όσο καιρό είχε την πρώτη του σύζυγο και άλλους κοντά του, για να του θυμίζουν ότι η επιστήμη ήταν για το λαό, ότι δεν ωφελούσε καθόλου να στέλνεις μηχανές στο διάστημα απλώς για χάρη των μηχανών, ότι δεν είχε κανένα νόημα να πηγαίνεις στο διάστημα, εκτός κι αν η αποστολή είχε κάποια σχέση με το λαό, επίσης, τα πήγαινε θαυμάσια. Γιατί ήταν ένας πολύ ευφυής άνδρας και ένας σπουδαίος και πολύ υπομονετικός εκδότης. Αφού χώρισε με την πρώτη σύζυγό του, τη Ντόνια, το 1949 –εκείνη παντρεύτηκε τον Τζορτζ Ο. Σμιθ–, και χωρίς πλέον να διαθέτει αυτό που τον έκανε να κρατάει τον κόσμο στις ιστορίες, και όταν έπαψε πια να έχει την αρχική ομάδα συγγραφέων του κοντά του, τότε άφησε το περιοδικό να καταπέσει, και όταν τελικά το περιοδικό μετονομάστηκε σε Άναλογκ, η βασιλεία του είχε φτάσει στο τέλος της. Όμως, η Χρυσή Εποχή είχε βάλει τη φωτιά στο φιτίλι. Έτσι, ο Κάμπελ τελικά κέρδισε.

Όταν άρχισα να γράφω αυτή τη νουβέλα, ήθελα να γράψω καθαρά επιστημονική φαντασία. Και όχι βάσει της παλιάς παράδοσης. Οι διατυπώσεις και τα στιλ είχαν αλλάξει, οπότε έπρεπε να εκσυγχρονιστώ κι εγώ και να εκσυγχρονίσω τα στιλ και τα πρότυπα. Για να αποδείξω ότι η επιστημονική φαντασία δεν είναι επιστημονική φαντασία λόγω κάποιου συγκεκριμένου είδους πλοκής, αυτή η νουβέλα περιέχει ουσιαστικά κάθε είδους ιστορία που υπάρχει – αστυνομική, κατασκοπευτική, περιπέτεια, γουέστερν, έρωτα, αερομαχίες, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Όλα εκτός από φαντασία· απ’ αυτήν δεν υπάρχει τίποτα. Ο όρος «επιστήμη» περιλαμβάνει επίσης την οικονομία, την κοινωνιολογία και την ιατρική, όποτε αυτές σχετίζονται με υλικά πράγματα. Οπότε, περιλαμβάνονται κι αυτές εδώ.

Όταν κάποιος γράφει για περιοδικά, οι εκδότες (λόγω τους σχήματος του περιοδικού) τους αναγκάζουν να γράφουν συγκεκριμένο αριθμό λέξεων. Πάντα κατάφερνα να το κάνω αυτό – είναι κάποιου είδους ταλέντο. Αλλά αυτή τη φορά αποφάσισα να μην περικόψω τα πάντα και απλώς να αφήσω την ιστορία να κυλήσει όπως κυλάει, στο βαθμό που διατηρείται ο ρυθμός. Γι’ αυτό, μπορεί να κατέληξα να έχω γράψει τη μεγαλύτερη νουβέλα επιστημονικής φαντασίας από ποτέ, από πλευράς αριθμού λέξεων. Οι ειδικοί –και υπάρχουν ένα σωρό από δαύτους που μπορούν να το κάνουν– μπορούν να επαληθεύσουν αν αυτό ισχύει ή όχι.

Μπορεί κάποιοι από τους αναγνώστες μου να εκπλήσσονται που δεν συμπεριέλαβα τα δικά μου σοβαρά γνωστικά θέματα σ’ αυτό το βιβλίο. Αυτό δεν έγινε με κάποια σκέψη απόρριψής τους. Ήταν απλώς το ότι φόρεσα το καπέλο μου ως επαγγελματίας συγγραφέας. Επίσης, δεν ήθελα να κάνω κάποιον να σκεφτεί ότι δούλευα για να κάνω δημόσιες σχέσεις με τον τύπο για τα υπόλοιπα σοβαρά έργα μου.

Υπάρχουν εκείνοι που θα εξετάσουν αυτό το βιβλίο και θα πουν, «Βλέπεις; Στο είχαμε πει ότι είναι απλώς ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας!». Ε, λοιπόν, ως ένας από την ομάδα των συγγραφέων που βοήθησαν να πάει ο άνθρωπος στ’ αστέρια, είμαι πολύ περήφανος που είμαι επίσης γνωστός ως συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Έχετε δορυφόρους εκεί έξω, ο άνθρωπος έχει περπατήσει στο φεγγάρι, έχετε ανιχνευτικά σκάφη που πηγαίνουν στους πλανήτες, έτσι δεν είναι; Κάποιος έπρεπε να κάνει το όνειρο, και πολλοί κάποιοι, σαν κι εκείνους τους σπουδαίους συγγραφείς της Χρυσής Εποχής και μετέπειτα χρειάστηκε να κάνουν πάρα πολλούς ανθρώπους να ενδιαφερθούν γι’ αυτήν ώστε να την κάνουν πραγματικότητα.

Ελπίζω να απολαύσετε αυτή τη νουβέλα. Είναι η μοναδική που έγραψα ποτέ απλώς και μόνο για να διασκεδάσω. Είναι, επίσης, προς εορτασμό της χρυσής επετείου του γάμου μου με τη μούσα. Πενήντα χρόνια επαγγελματίας: 1930 – 1980.

Και σαν παλιός επαγγελματίας, σας διαβεβαιώνω ότι είναι καθαρά επιστημονική φαντασία. Όχι απλή φαντασία. Βαδίζει πάνω ακριβώς στα χνάρια του είδους. Η επιστήμη είναι για τους ανθρώπους. Το ίδιο και η επιστημονική φαντασία.

Έτοιμοι;

Φύγαμε!

 

–Λ. Ρον Χάμπαρντ, Οκτώβριος 1980